ویتامین E: فواید، منابع غذایی، کمبود و علائم آن
ویتامین E یکی از ویتامینهای محلول در چربی است که دارای خواص فراوانی برای بدن می باشد. با این حال، ویتامینهای محلول در چربی در صورت مصرف بیش از حد می توانند باعث مسمومیت و بروز عوارض جانبی شوند. بنابراین، آگاهی از خواص این ویتامین، علائم کمبود آن و همچنین عوارض ناشی از مصرف زیاد آن لازم و ضروری است. در این مقاله ، قصد داریم به بررسی زمان مناسب مصرف ویتامین E و همچنین فواید آن برای پوست بپردازیم.
خواص ویتامین E
ویتامین E دارای فواید متعددی برای بدن است که یکی از مهمترین خواص آن، اثر محافظتی در برابر رادیکالهای آزاد است. این ویژگی باعث میشود که فرآیند اکسیداسیون این مواد از بین رفته و سلولها در برابر پیری زودرس و تخریب محافظت شوند. اثر آنتیاکسیدانی ویتامین E به مراتب بیشتر از سایر آنتیاکسیدانها برای بدن است.
مهمترین خواص ویتامین E برای سلامت و پیشگیری از بیماریها عبارتند از:
- مفید برای زنان و تنظیم هورمونهای زنانه
- مفید برای پوست و مو
- کمک به لاغری و حفظ تناسب اندام
- کنترل قند خون و پیشگیری از دیابت
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- افزایش قدرت عضلانی و استحکام فیزیکی
- تقویت بینایی
- بهبود وضعیت بیماران مبتلا به آلزایمر
- کمک به اثرگذاری درمانهای مختلف پزشکی
- کمک به درمان کبد چرب
- کمک به بدنسازی و رشد عضلات
- پیشگیری از بیماریها و سرطانها
۱- ویتامین E برای زنان مفید است
ویتامین E یکی از مواد مغذی است که در تنظیم هورمونهای بدن زنان نقش مهمی ایفا میکند. این ویتامین با ایجاد تعادل در هورمونها، میتواند به کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) کمک نماید. همچنین، با بهبود تعادل هورمونی، مشکلاتی مانند اضافه وزن ناشی از اختلالات هورمونی، آلرژی، تغییرات پوستی، خستگی، استرس، عفونتهای ادراری و دیگر مشکلات مشابه کاهش مییابد.
ویتامین E همچنین به پیشگیری از سقط جنین در دوران بارداری، درمان خشکی و شکنندگی ناخنها و کاهش گرگرفتگی در دوران قاعدگی کمک میکند. با این حال، توصیه میشود زنان برای مصرف ویتامین E، تحت نظر پزشک متخصص قرار گیرند، زیرا مصرف بیش از حد این ویتامین ممکن است عوارض جانبی همچون مشکلات پوستی یا گوارشی ایجاد کند.
یکی دیگر از خواص ویتامین E در زنان، تأثیر آن بر کیستهای سینه است. کیستهای سینه که ضایعات خوشخیم پستان محسوب میشوند، ممکن است با مصرف مکمل ویتامین E به طور مؤثری کاهش یابند. بنابراین، استفاده از منابع غذایی یا مکملهای ویتامین E میتواند در کنترل و درمان این کیستها مؤثر واقع شود.
مطالعات اخیر نیز نشان دادهاند که ویتامین E میتواند به عنوان درمانی مؤثر برای علائم وازوموتور (گرگرفتگی و تعریق زیاد در دوران یائسگی) عمل کند و حتی به عنوان جایگزینی طبیعی برای استروژن در نظر گرفته شود. تحقیقات نشان دادهاند که مصرف روزانه 400 واحد ویتامین E به مدت چهار هفته میتواند تفاوت قابل توجهی در شدت علائم گرگرفتگی در زنان یائسه ایجاد کند. این یافتهها حاکی از آن است که ویتامین E به عنوان یک درمان مؤثر برای تسکین علائم وازوموتور توصیه میشود. همچنین، خاصیت آنتیاکسیدانی ویتامین E میتواند در کاهش استرسهای دوران یائسگی نیز نقش مهمی داشته باشد.
۲- خواص ویتامین E برای پوست و مو
ویتامین E یکی از ویتامینهای ضروری برای سلامت پوست و مو است که بهطور گستردهای در تهیه ماسکهای پوستی و محصولات مراقبتی مورد استفاده قرار میگیرد. این ویتامین با کاهش آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد، از جمله آسیبهای ناشی از اشعه ماورا بنفش، پوست را محافظت میکند. همچنین، ویتامین E قادر است التهابات پوستی را کاهش داده و در درمان جای زخمها، آکنهها و چین و چروکها، بهویژه زمانی که با سرم ویتامین C ترکیب شود، مؤثر باشد.
خواص ویتامین E برای سلامت موها نیز قابل توجه است. این ویتامین به حفاظت از پوست سر در برابر آسیبهای محیطی، خشکی و پوسته پوسته شدن کمک میکند. همچنین، مصرف ویتامین E به تغذیه مناسب موها کمک کرده و از سالم و شاداب ماندن آنها پشتیبانی میکند. روغن ویتامین E بهویژه زمانی که موها خشک و کدر هستند، به عنوان یک ماسک مو میتواند مؤثر واقع شود.
علاوه بر این، ویتامین E در درمان موخوره، جلوگیری از ریزش مو، مرطوب نگه داشتن موها و تسریع در رشد آنها نقش دارد. این ویتامین همچنین در درمان آفتاب سوختگی، کاهش چین و چروک، پاکسازی پوست، درمان اگزما و ترکهای پوستی در دوران بارداری بسیار مفید است.
مطالعات نشان دادهاند که ویتامین E میتواند به بهبود سریعتر پوستهایی که در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش خورشید آسیب دیدهاند، کمک کند. این ویتامین با خاصیت ضد التهابی خود در درمان بسیاری از بیماریهای پوستی که منجر به التهاب میشوند، نقش مؤثری ایفا میکند.
۳- مناسب برای لاغری و تناسب اندام
ویتامین E علاوه بر خواص متعددی که برای سلامت بدن دارد، میتواند در کاهش وزن و دستیابی به تناسب اندام نیز مؤثر باشد. افرادی که اضافه وزن دارند و قصد کاهش وزن دارند، در کنار رعایت یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش منظم، میتوانند تحت نظر پزشک متخصص تغذیه از مکمل یا قرص ویتامین E برای کمک به این فرآیند استفاده کنند.
این ویتامین بهعنوان یکی از مواد مغذی ضروری در بسیاری از فرآیندهای بدنی نقش دارد و میتواند تأثیرات مثبتی در کاهش وزن به همراه داشته باشد. مصرف مکملهای ویتامین E در کنار انجام برنامههای مقاومتی برای ساخت توده عضلانی بدون چربی میتواند بهطور مؤثری در کاهش وزن و رسیدن به تناسب اندام کمک کند.
علیرغم فواید ویتامین E در کاهش وزن، لازم به ذکر است که کمبود این ویتامین در بدن ممکن است باعث افزایش وزن شود. بنابراین، با مصرف ویتامین E یا مکملهای آن، میتوان سرعت سوختوساز بدن را افزایش داد و چربی سوزی را تسریع کرد.
۴- مؤثر بر کنترل بیماری قند خون و دیابت
در افراد مبتلا به دیابت، معمولاً سطح آنتیاکسیدانها پایین است که این امر میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی را افزایش دهد. مصرف ویتامین E در این افراد میتواند به کاهش این خطرات کمک کند. برای کنترل سطح قند خون و کاهش کلسترول، وجود آنتیاکسیدانها در بدن افراد دیابتی، بهویژه در دیابت نوع ۲، امری ضروری است. همچنین مصرف این ویتامین میتواند در پیشگیری از مشکلات کلیوی و بینایی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ مفید باشد.
افراد مبتلا به دیابت باید مصرف مکملهای ویتامین E را تحت نظر پزشک انجام دهند. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که مصرف ۴۰۰ واحد ویتامین E در طول روز میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و همچنین مرگ ناشی از حملات قلبی یا سکته را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
۵- مفید برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن
ویتامین E با تقویت سیستم ایمنی بدن به مقابله با ویروسها و باکتریها کمک میکند. این ویتامین با گشاد کردن عروق خونی از افزایش فشار خون و ایجاد لختههای خونی جلوگیری میکند. همچنین، سطح نرمال و طبیعی ویتامین E در خون میتواند اثرات مضر کلسترول اضافی را کاهش دهد.
۶- افزایش قدرت عضلانی و پایداری فیزیکی
ویتامین E میتواند به تقویت قدرت عضلانی و افزایش پایداری فیزیکی کمک کند. این ویتامین با کاهش استرس اکسیداتیو، که به عدم تعادل بین آنتیاکسیدانها و رادیکالهای آزاد در بدن اشاره دارد، به بدن انرژی بیشتری میدهد. استرس اکسیداتیو معمولاً بعد از انجام فعالیتهای ورزشی در عضلات ایجاد میشود. مصرف ویتامین E همچنین باعث تقویت گردش خون و کاهش خستگی در افرادی میشود که فعالیتهای ورزشی انجام میدهند. این ویتامین با تقویت دیواره مویرگها و تغذیه بهتر سلولهای بدن، نتایج مطلوبی برای ورزشکاران به همراه دارد.
۷- تقویت بینایی
ویتامین E علاوه بر فواید متعددی که برای پوست دارد، میتواند به تقویت بینایی و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای چشمی نیز کمک کند. یکی از مهمترین بیماریهایی که مصرف ویتامین E در پیشگیری از آن مؤثر است، تباهی لکه زرد است. این بیماری از شایعترین علل نابینایی در افراد مسن به شمار میرود. تحقیقات نشان میدهند که مصرف ویتامین E میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.
برای دستیابی به بهترین نتایج در تقویت بینایی، توصیه میشود ویتامین E را همراه با مقادیر مناسبی از ویتامین C، روی و بتاکاروتن مصرف کنید. همچنین مطالعات علمی نشان میدهند که مصرف روزانه مقادیر کافی ویتامین E و ویتامین A میتواند به بهبود وضعیت بینایی افراد تحت درمان با لیزر چشم کمک کند.
۸- بهبود بیماری آلزایمر
یکی دیگر از خواص ویتامین E، تأثیر آن در بهبود بیماری آلزایمر است. این ویتامین میتواند در کند کردن فرایند از دست دادن حافظه و کاهش عملکرد شناختی افراد مبتلا به آلزایمر در مراحل شدید و پیشرفته این بیماری نقش مؤثری ایفا کند. استفاده از مکملهای ویتامین E میتواند نیاز به مراقبتهای پرستاری را برای این بیماران به تعویق بیندازد.
علاوه بر این، مصرف همزمان ویتامین E با ویتامین C میتواند به کاهش خطر پیشرفت انواع مختلف زوال عقل کمک کند و روند بیماری را کندتر نماید.
۹- بهبود اثر درمانهای پزشکی
یکی از مزایای قابل توجه ویتامین E، تأثیر آن در بهبود اثرات درمانهای پزشکی است. مصرف این ویتامین میتواند به کاهش اثرات منفی درمانهایی مانند دیالیز و رادیوتراپی کمک کند. بهویژه در افرادی که به دلیل مشکلات کلیوی نیاز به دیالیز مکرر دارند یا تحت درمانهای رادیوتراپی قرار گرفتهاند، ویتامین E میتواند در کاهش آسیبهای ناشی از این درمانها مؤثر باشد.
چنین افرادی باید در خصوص مصرف ویتامین E برای بهبود اثرات درمانهای پزشکی، با پزشک متخصص مشورت کنند. چرا که این ویتامین به عنوان یک آنتیاکسیدان قوی شناخته میشود که میتواند با رادیکالهای آزاد موجود در بدن مبارزه کرده و عوارض جانبی مصرف داروها را کاهش دهد. این امر میتواند از جمله در کاهش ریزش مو ناشی از آسیبهای درمانی به ریهها، مؤثر باشد.
۱۰- درمان کبد چرب
کبد چرب یکی از بیماریهای شایع است که عواملی چون هورمونها، اضافه وزن و چاقی، هپاتیت و مصرف الکل میتوانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. این عوامل باعث تولید رادیکالهای آزاد در بدن میشوند که بر روند بیماری کبد چرب و سیروز کبدی تأثیر میگذارند. اما به دلیل خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی ویتامین E، مصرف مکمل یا قرص این ویتامین میتواند به بهبود وضعیت کبد در این بیماریها کمک کند. از جمله فواید ویتامین E برای کبد چرب میتوان به بهبود فیبروز کبدی، کاهش التهاب کبد، بهبود شاخص توده بدنی و کاهش سطح برخی آنزیمهای کبدی در جریان خون اشاره کرد.
۱۱- ضروری برای بدنسازی و رشد عضلات
ویتامین E بهواسطه خواص آنتیاکسیدانی خود، از آسیب سلولی ناشی از رادیکالهای آزاد که پس از انجام تمرینات ورزشی در بدن تولید میشوند، جلوگیری میکند. این مشکل بیشتر در افرادی که تمرینات بدنسازی انجام میدهند، مشاهده میشود. رادیکالهای آزاد، اتمهای ناپایداری هستند که میتوانند باعث تخریب سلولها، بروز بیماری و پیری زودرس شوند، و تنها راه مبارزه با آنها مصرف آنتیاکسیدانهایی مانند ویتامین E است. تجمع رادیکالهای آزاد در بدن میتواند باعث ضعف عملکرد، اختلال در ریکاوری و رشد عضلات و همچنین ضعف سیستم ایمنی شود.
برای مقابله با این مشکلات، ورزشکاران بهویژه بدنسازان میتوانند تحت مشورت پزشک، از مکملهای ویتامین E استفاده کنند. این مکملها به تسریع فرایند ریکاوری، تقویت رشد عضلات، بهبود خونرسانی به عضلات و تنظیم فشار خون کمک میکنند. همچنین، تقویت سیستم ایمنی بدن توسط ویتامین E میتواند از ابتلای ورزشکاران به بیماریها در حین تمرینات جلوگیری کند.
۱۲- پیشگیری از بیماریها
ویتامین E به دلیل خاصیت آنتیاکسیدانی که دارد، میتواند از اکسیداسیون کلسترول جلوگیری کرده و بدین ترتیب سطح کلسترول در خون را متعادل نگه دارد. این ویتامین میتواند از بروز برخی بیماریها مانند سرطان، بیماریهای قلبی، فشار خون بالا و سخت شدن رگها جلوگیری کند. با این حال، نتایج قطعی در خصوص تأثیر ویتامین E در درمان این بیماریها وجود ندارد.
روغن جوانه گندم
روغن جوانه گندم از طریق فشار دادن قسمت جوانه گندم کامل برای استخراج روغن تهیه میشود. این روغن با طعم آجیل سرشار از ویتامین E است و هر قاشق غذاخوری آن حاوی ۲۰ میلیگرم ویتامین E است که ۱۳۳ درصد از نیاز روزانه بدن را تأمین میکند.
میگو
برخی از غذاهای دریایی نیز میزان مناسبی از ویتامین E را تأمین میکنند. بهعنوان مثال، یک وعده ۳ اونس میگو (حدود ۱۲ عدد میگو) حدود ۲ میلیگرم ویتامین E را فراهم میکند. سایر غذاهای دریایی مانند خرچنگ آبی و خرچنگ نیز میتوانند ۱۲ درصد از نیاز روزانه این ویتامین را تأمین کنند.
بادامها
بادامها منابع غنی از ویتامین E هستند و هر اونس از آنها حدود ۷ میلیگرم ویتامین E را تأمین میکند که نزدیک به ۵۰ درصد از میزان توصیه شده روزانه است. سایر آجیلها مانند فندق، آجیل کاج و آجیل برزیلی نیز سرشار از ویتامین E هستند.
کدو حلوایی
کدو حلوایی یکی از غذاهای محبوب در فصل پاییز و زمستان است که سرشار از ویتامین A و آنتیاکسیدانهایی مانند بتاکاروتن است. علاوه بر این، یک فنجان کدو حلوایی پخته شده ۲.۶ میلیگرم ویتامین E را تأمین میکند.
دانههای آفتابگردان
دانههای آفتابگردان منابع غنی از ویتامین E هستند. یک مشت ۱ اونس از این دانهها حدود ۱۰ میلیگرم ویتامین E را فراهم میکند که دو سوم از نیاز روزانه بدن را پوشش میدهد.
آووکادو
آووکادو حاوی چربیهای سالم و بالای پتاسیم است و علاوه بر این، سرشار از ویتامین E است. یک آووکادو معمولی حاوی بیش از ۴ میلیگرم ویتامین E است که معادل ۲۸ درصد از نیاز روزانه این ویتامین میباشد.
روغن زیتون
روغن زیتون یکی از روغنهای رایج در آشپزی است که حاوی ویتامین E است. هر قاشق غذاخوری روغن زیتون حدود ۲ میلیگرم ویتامین E را تأمین میکند که معادل ۱۴ درصد از نیاز روزانه بدن است.
فلفل قرمز
فلفل قرمز علاوه بر ویتامین C بالا، حاوی مقادیر خوبی از ویتامین E نیز میباشد. یک فلفل قرمز متوسط حدود ۲ میلیگرم ویتامین E (۱۴ درصد از نیاز روزانه) را تأمین میکند.
انبه
انبه منبع خوبی از ویتامین E است و هر فنجان از آن تقریباً ۱۰ درصد از نیاز روزانه بدن را تأمین میکند. سایر میوهها مانند کیوی و شاهتوت نیز منابع خوبی از این ویتامین هستند.
ماهی قزلآلا
ماهی قزلآلا حاوی ۲ میلیگرم ویتامین E در هر ۳ اونس است که حدود ۱۴ درصد از نیاز روزانه بدن را پوشش میدهد. سایر ماهیها مانند ماهی سالمون نیز از منابع خوب این ویتامین بهشمار میروند.
اسفناج
اسفناج یکی از سبزیجات غنی از ویتامین E است. یک فنجان اسفناج پختهشده حدود ۲۵ درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین E را تأمین میکند. برای کمک به جذب بهتر این ویتامین، میتوانید اسفناج را با روغنهای سالم یا آجیل ترکیب کنید.
این منابع غذایی میتوانند به شما کمک کنند تا مقدار مناسب ویتامین E را از طریق رژیم غذایی روزانه خود دریافت کنید.
نحوه مصرف ویتامین E
بهترین روش برای مصرف ویتامین E، دریافت آن از طریق مواد غذایی و رعایت رژیم غذایی متعادل است. این ویتامین محلول در چربی است و میتواند در بافت چربی بدن ذخیره شود؛ بنابراین، دفع آن به سختی انجام می گیرد و مصرف مقادیر زیاد آن ممکن است منجر به مسمومیت شود. از این رو، توصیه میشود که مکملهای ویتامین E تنها تحت نظر پزشک و با تجویز وی مصرف شوند. به طور کلی، نیاز روزانه به ویتامین E برای افراد در سنین مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، مقدار توصیهشده برای کودکان ۱ تا ۳ سال حدود ۶ میلیگرم در روز است، در حالیکه برای مردان و زنان ۱۴ سال به بالا، این مقدار به ۱۵ میلیگرم در روز میرسد. در دوران شیردهی، نیاز به ویتامین E برای خانمها تا ۱۹ میلیگرم در روز افزایش مییابد.
غذاهایی که حاوی مقادیر بالای ویتامین E هستند شامل مغزها، روغنهای گیاهی، سبزیجاتی مانند اسفناج که برگ سبز دارند، غلات غنیشده، تخممرغ، دانههای آفتابگردان خشک و تفت داده شده، کلم بروکلی، کیوی، انبه، گوجه فرنگی و غیره میباشند.
مکملهای ویتامین E نیز در دو فرم طبیعی و مصنوعی موجودند. فرم طبیعی آن، که دیآلفا توکوفرول نام دارد، در بدن فعالتر است، در حالی که دیالآلفا توکوفرول فرم مصنوعی آن است. برای اطلاع از دوز مصرفی دقیق این مکملها، بهتر است برچسبها را بررسی کرده و پیش از مصرف آنها، حتماً با پزشک مشورت کنید.
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین E
عوارض مصرف ویتامین E به میزان زیاد میتواند متنوع باشد و شامل تحریک موضعی پوست، حالت تهوع، سردرد، خونریزی، خستگی و در موارد شدیدتر، سکته مغزی خونریزیدهنده میباشد. شدت این عوارض به میزان افزایش ویتامین E در بدن بستگی دارد. افرادی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند، نباید بهطور خودسرانه مکملهای ویتامین E مصرف کنند و باید در این خصوص حتماً با پزشک خود مشورت نمایند. همچنین، افراد دیابتی و کسانی که از بیماریهای قلبی و عروقی رنج میبرند، در صورت مصرف بیش از حد ویتامین E ممکن است دچار نارسایی قلبی شده و حتی نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا کنند.
زنان باردار، بهویژه در اوایل بارداری، باید از مصرف مکملهای ویتامین E پرهیز کنند، زیرا مصرف بیش از حد این ویتامین میتواند منجر به نقص مادرزادی قلب در جنین شود.
با اینکه ویتامین E یک آنتیاکسیدان شناخته شده و پیشگیریکننده از سرطان است، مطالعات نشان دادهاند که مصرف مکملهای آن بیش از هفت بار در هفته میتواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را در برخی مردان افزایش دهد. بهطور کلی، بهترین روش برای دریافت ویتامین E، جذب آن از طریق منابع غذایی است و تنها در صورت نیاز و تحت نظر پزشک باید از مکملهای آن استفاده شود.
کمبود ویتامین E در بدن
اگرچه کمبود ویتامین E در افراد سالم بهطور نادر رخ میدهد، سوء تغذیه و مشکلات گوارشی میتوانند منجر به کمبود این ویتامین شوند. افرادی که به بیماریهای التهابی روده، فیبروز سیستیک، بیماری کرون و اختلالات کبدی یا پانکراس مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین E قرار دارند، چرا که این بیماریها باعث اختلال در جذب چربی میشوند. از آنجا که ویتامین E یک ویتامین محلول در چربی است، کاهش جذب چربی بر میزان دریافت آن تأثیر میگذارد. از علائم کمبود ویتامین E میتوان به کاهش هماهنگی عضلات، مشکلات بینایی و اختلالات در گفتار اشاره کرد.
درمان و پیشگیری از مسمومیت با قرص ویتامین E
درمان مسمومیت ناشی از مصرف قرص ویتامین E معمولاً با قطع مصرف این مکمل امکانپذیر است، اما در صورت بروز عوارض جدیتر، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی باشد. برای پیشگیری از مسمومیت با ویتامین E، توصیه میشود که مصرف روزانه آن از حد نهایی 1000 میلیگرم تجاوز نکند. این مورد هم در مورد مصرف غذاهای حاوی ویتامین E و هم در مورد استفاده از مکملها و قرصهای ویتامین E صدق میکند. گرچه بهطور معمول فردی تنها با مصرف غذاهای غنی از ویتامین E دچار مسمومیت نمیشود، اما توصیه شده است که در طول روز بیشتر از 300 میلیگرم مکمل ویتامین E مصرف نشود؛ زیرا مصرف بیشتر از این مقدار ممکن است با داروهای دیگر تداخل ایجاد کرده و خطر سکته مغزی را افزایش دهد.